Δρ. Ελευθέριος Χ. Σμαρόπουλος
Παιδοχειρουργός, Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ
τέως Διευθυντής Παιδοχειρουργός «Ιπποκρατείου» Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης
Κλινική «Άγιος Λουκάς», Θεσσαλονίκη

Η Παιδοχειρουργική σαν ειδικότητα ίσως αποτελεί την τελευταία από τις χειρουργικές ειδικότητες  που χαρακτηρίζει το γιατρό που την ασκεί σαν ένα παλιό γενικό χειρουργό. Τα συστήματα που καλύπτει μπορούν να περιλαμβάνουν νευρικό, μυοσκελετικό, αναπνευστικό, πεπτικό, κυκλοφορικό, ουρογεννητικό και γίνεται αντιληπτό, ότι η ευρύτητα καλύπτει όλο το παιδικό σώμα, που μπορεί όμως και αυτό να ποικίλει από το σώμα του πρόωρου νεογνού των 750 γραμμαρίων, στο σώμα του 18χρονου ώριμου εφήβου των 80+ κιλών.

Μέσα στην διαφορετικότητα των διαγνώσεων συνυπάρχουν εκτός από τις συνήθεις περιπτώσεις ρουτίνας όπως η βουβωνοκήλη, η κρυψορχία, η σκωληκοειδίτιδα, η φίμωση και καταστάσεις περισσότερο απαιτητικές, όπως ο υποσπαδίας, οι συγγενείς ανωμαλίες των νεογνών σαν τις ορθοπρωκτικές ανωμαλίες ή τις ανωμαλίες διάπλασης του οισοφάγου ή του διαφράγματος  και επίσης σπανιότερα τα ογκολογικά περιστατικά. Τα τελευταία συνήθως συσχετίζονται με το ουρογεννητικό σύστημα, είτε αποτελούν καθαυτό όγκους προερχόμενους από αυτό όπως το νεφροβλάστωμα είτε γειτνιάζοντας με αυτό, όπως το νευροβλάστωμα ή τα σαρκώματα. 

Η παιδοχειρουργική ουρολογία λοιπόν με τη σειρά της μπορεί να καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα, από την προγεννητική συμβουλευτική σε γονείς που στο υπερηχογράφημα β’ επιπέδου διαπιστώθηκε κάποιο πρόβλημα στο παιδί τους, σε διαγνωστικές και θεραπευτικές λύσεις με ουρηθροσκόπηση και κυστεοσκόπηση για την αντιμετώπιση αποφρακτικών ουροπαθειών καθώς και της κυστεο-ουρητηρικής παλινδρόμησης (όταν ούρα από την ουροδόχο κύστη «επιστρέφουν» στο νεφρό μέσω του ουρητήρα, προκαλώντας πολλές φορές ουρολοιμώξεις). 

Η προσεκτική μελέτη και οι σύγχρονες ενδοσκοπικές μέθοδοι, έχουν επιτρέψει σε μεγάλο βαθμό να μειώσουμε τις «ανοικτές» χειρουργικές τεχνικές, προστατεύοντας κύρια την ουροδόχο κύστη του παιδιού, αλλά και μειώνοντας αφάνταστα την εγχειρητική επιβάρυνση και τη μετεπεμβατική νοσηρότητα. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις που η ανοικτή χειρουργική μέθοδος αποτελεί τη μοναδική επιλογή, όπως σε ανατομικές ανωμαλίες της ουροδόχου κύστης  ή των νεφρών. 

Σε συνδυασμό ή όχι με τα παραπάνω προβλήματα ο παιδοχειρουργός καλείται να αντιμετωπίσει από το απλό θέμα της φίμωσης μέχρι το απαιτητικό τεχνικά θέμα του υποσπαδία (όταν η άκρη της ουρήθρας του αγοριού βρίσκεται χαμηλότερα από το σημείο που θα έπρεπε, με αποτέλεσμα δυσμορφία/κάμψη αλλά και μελλοντική δυσλειτουργικότητα στη σεξουαλική επαφή). Η θεραπεία είναι ανοικτή χειρουργική με τεχνική ανάλογη της βαρύτητας της κάθε περίπτωσης και συνήθως απαιτεί μια μέρα νοσηλεία (μάλιστα τα παιδιά που φορούν πάνα μπορούν να εξέλθουν της κλινικής την ίδια ημέρα της επέμβασης με οδηγίες για παραμονή στο σπίτι τους και μετεγχειρητική παρακολούθηση). 

Στην ομάδα συγγενών ανωμαλιών του ουρογεννητικού συστήματος στα παιδιά, ανήκουν και οι ορθοπρωκτικές ανωμαλίες (όπου παρατηρείται μη φυσιολογική διάπλαση του ορθοπρωκτικού σωλήνα). Οι καταστάσεις αυτές που αποδεικνύονται ιδιαίτερα στρεσογόνες για τους γονείς, μπορούν να αντιμετωπισθούν χειρουργικά με επιτυχία, από τη βρεφική ηλικία, συνδυάζοντας την πρέπουσα φροντίδα, τόσο του ουροποιητικού συστήματος με τα έξω γεννητικά όργανα, όσο και του πεπτικού συστήματος, με την ανακατασκευή του ορθοπρωκτικού σωλήνα και τη δημιουργία πρωκτού στο παιδί. Οι παραπάνω καταστάσεις απαιτούν υπομονή, πολύ καλά στοχευμένη χειρουργική θεραπεία και ανάλογη μετεγχειρητική φροντίδα, που πολλές φορές αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική για τους μικρούς ασθενείς, αλλά και την οικογένειά τους. Δυσκοιλιότητα και προβλήματα στην ούρηση συχνά συνοδεύουν τέτοια περιστατικά και οφείλουμε να είμαστε αρωγοί και συμπαραστάτες στην αντιμετώπισή τους. 

Η νυκτερινή ενούρηση ή η ακράτεια κατά τη διάρκεια της ημέρας, σε συνδυασμό ή μη, προβλημάτων δυσκοιλιότητας καλύπτουν ένα ακόμα κεφάλαιο της θεραπευτικής φαρέτρας. Τα προβλήματα ελέγχου των σφιγκτήρων μπορεί να υποκρύπτουν παθολογικά αίτια που να χρειάζονται λεπτομερή έλεγχο από το προσωπικό και οικογενειακό ιστορικό του παιδιού καθώς και χρήση απαραίτητων απεικονιστικών εξετάσεων. 

Η υψηλού επιπέδου και με αίσθημα ευθύνης εξατομικευμένη φροντίδα του μικρού ασθενούς, ανεξάρτητα από το χειρουργικό του πρόβλημα, είναι αυτό που πρέπει να μας χαρακτηρίζει.  Ακόμα και στα πιο προκλητικά περιστατικά όπως τα παιδο-ογκολογικά. Η ομαδική προσπάθεια αντανακλά στο προσδοκώμενο θετικό αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από τη θεραπεία του παιδιού που πάσχει από καρκίνο και χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μακροχρόνια επιτυχής έκβαση μπορεί να αγγίξει, σε αντίθεση με τους ενήλικες, ποσοστά του 90-95%.

Στην ειδικότητα λοιπόν, που το όνομά της μπορεί να προκαλεί φόβο, η ηρεμία κι ειλικρίνεια στην προσέγγιση του παιδιού και στην αντιμετώπισή του, σε συνδυασμό με το σεβασμό των δικαιωμάτων του και της οικογένειάς του επιφέρουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.